Op 9 november behandelde de raad van Gorinchem weer de begroting voor het komende jaar. Dankzij hard werken van onze huidige coalitie, is het gelukt om aan het einde van deze raadsperiode weer Gorinchem in financieel opzicht weer in rustig vaarwater te krijgen. Daar zijn wij als coalitiepartij natuurlijk erg trots op. Naas het financiële aspect werd er ook veel gezegd over de inhoud. Daarbij kon natuurlijk de nieuwe visie van de stad niet ontbreken. In hun algemene beschouwingen gingen de verschillende fracties verder op uiteenlopende zaken in. GroenLinks vroeg tijdens deze algemene beschouwingen aandacht voor o.a. conciërges op brede scholen, de sociale teams, duurzaamheid, schoolzwemmen en de legale wietteelt. Lees hieronder de volledige inbreng in eerste termijn van GroenLinks!
Algemene beschouwingen Begroting 2018
Voorzitter,
Vandaag bespreken we de laatste begroting van deze raadsperiode. Naast een moment van vooruitkijken, dat een begrotingsbehandeling altijd is, is dit ook een moment om eens terug te kijken en te zien wat er allemaal bereikt is.
Als GroenLinks de begroting bekijkt, die ons nu gepresenteerd wordt, dan kijken we met een positief gevoel naar zowel de afgelopen jaren als naar de toekomst. Vooral als je bedenkt vanuit welke situatie we gekomen zijn, kan je met veel tevredenheid naar de toekomst kijken. Toen deze raadsperiode begon, zaten we immers midden in de zware tijden van bezuinigingen en ombuigen. Dat ging allang niet meer met de kaasschaaf en er moesten fundamentele keuzes gemaakt worden om Gorinchem toen, maar ook op de lange termijn weer financieel gezond te krijgen. En de gevolgen van die fundamentele en soms moeilijke keuzes, werden aan het begin van deze raadsperiode pijnlijk zichtbaar en dat zijn ze soms nog steeds. Denk bijvoorbeeld aan de zoektocht naar een passend cultuurhuis en de onzekere positie van de buurthuizen.
Maar die moeilijke keuzes waren wel nodig om te zorgen dat Gorinchem het hoofd financieel boven water kon houden. En, natuurlijk geholpen door een aantrekkende economie, zien we in de voorliggende begroting de vruchten van die moeilijke periode. Er ligt nu een klinkende begroting met meerjarig zwarte cijfers. Er is naast de investeringen die het college nu al voorstelt om te doen ook nog ruimte voor een volgende coalitie om investeringen te doen en keuzes te maken. Daar is GroenLinks trots op en tevreden over.
Ook als we op de inhoud terugkijken op de laatste jaren, is GroenLinks tevreden. Veel van wat we in het coalitieakkoord hebben vastgelegd en wat in de raadsbrede aanvulling daarop werd opgeschreven is uitgevoerd, wordt op dit moment uitgevoerd of staat op het punt uitgevoerd te worden. Zo hebben we dit jaar het nieuwe duurzaamheidsplan, het speelruimteplan en het vestingplan vastgesteld. De stadspromotie krijgt steeds meer vorm en ook de levendigheid van de binnenstad wordt weer groter. En de komende maanden worden als het goed is ook nog het emancipatiebeleid en het monumentenbeleid aan de raad voorgelegd. Zo maar wat dingen waar GroenLinks voor gepleit heeft en die deze periode werkelijkheid geworden zijn of zullen worden. Een zorgpunt is en blijft wel of we alles wel afkrijgen deze periode. GroenLinks hoopt dat we alle ambities toch nog kunnen verwezenlijken.
Een punt dat zeker een duidelijke kijk op de toekomst biedt is de Visie van de stad. Het is een mooi, groot (zowel qua vorm als qua inhoud) document geworden, dat een houvast biedt voor de Gorinchemse politiek de komende jaren. De visie is niet iets dat hier in huis ergens aan een bureau bedacht is, maar in samenspraak met en met heel veel inzet, energie en enthousiasme van de Gorinchemmers tot stand is gekomen. Het leeft in de stad en is een visie van hoe Gorinchemmers zien hoe hun stad zich de komende jaren moet ontwikkelen. En dat maakt het een belangrijk document. GroenLinks heeft altijd gezegd dat we uit de visie niet kunnen gaan cherrypicken en alleen maar de dingen kunnen gaan uitvoeren die ons bevallen. En dat zullen we dan ook niet doen. Maar uiteraard zijn er wel enkele passages in de visie die ons extra aanspreken. De ambities die gaan over de verbonden, diverse samenleving, de verbonden samenleving en overheid en het vernieuwen door te verduurzamen spreken ons, als GroenLinksers natuurlijk erg aan. GroenLinks wil, net als alle andere partijen in deze raad, voorkomen dat we over een aantal jaar moeten zeggen dat we een mooi proces hadden, dat leidde tot een mooie visie, maar dat die helaas in een la is verdwenen. Daarom hebben wij graag meegedaan aan de motie, waarin we 3ton vrijmaken voor het verder vormgeven van de uitvoering van deze visie. Wij denken dat het zonder enige aanjaging en ondersteuning vanuit dit huis, zowel in financiële als in ambtelijke zin, het heel moeilijk zal zijn om de visie uit te voeren. De motie voorkomt dat en we steunen hem dan ook van harte.
Groen
Dan inhoudelijk naar de begroting. Als we die lezen, lezen we gelukkig veel op het gebied van duurzaamheid. Zoals gezegd is daar dit jaar een mooi nieuw beleid voor vastgesteld, waarin we onze ambities en doelstellingen weer hebben aangescherpt. Wat GroenLinks betreft moet Gorinchem voorop lopen op het gebied van duurzaamheid, milieu, schone energie, energiebesparing, groene leefomgeving en biodiversiteit. Daarvoor is nu in de begroting een klein miljoen gereserveerd, maar gelukkig draait niet alles alleen maar om gemeentelijk geld. Zo zijn wij heel erg blij met Gorinchemmers zoals leden van de werkgroep Gorinchem Natuurlijk Groen, die zich vrijwillig inzetten om Gorinchem groener, mooier en een betere plek voor de natuur te maken. Helaas komen dit soort initiatieven maar zelden in dit soort stukken terecht, terwijl ze een onmisbare schakel vormen in het Gorinchemse duurzaamheidsbeleid.
We bleven even haken op het afvalwaterakkoord, waarover gezegd wordt dat er afspraken gemaakt moeten worden met het waterschap. Nu hebben we water uit het milieubeleidsplan gehaald, omdat hiervoor aparte plannen zijn. U zult begrijpen dat daarom die afspraken met het waterschap ons erg interesseren. Kan het college ons vertellen waar het precies omgaat en wat voor ruimte er voor ons is om hierop te sturen als het gaat om duurzaamheid?
Wat betreft mobiliteit zijn er kleine stappen gezet om de raadsopdracht mobiliteit in gang te zetten. Dit dossier gaat helaas erg langzaam. Wat GroenLinks betreft mag hier echt wel wat haast gemaakt worden.
We zijn blij met de ontwikkelingen rondom de veerdienst die gaan om emissieloos varen en het aansluiten bij het vervoersnetwerk van de Rijnmond. Waar we ons wel zorgen om maken zijn de geluiden die we horen over het eventueel opheffen van de lijn Gorinchem-Sleeuwijk-Werkendam-Hardinxveld. We vragen ons af welke effecten dat heeft voor de veerdienst en voor de levensvatbaarheid van Riveer als bedrijf?
Tenslotte op het gebied van mobiliteit nog een opmerking en twee korte vragen. GroenLinks is blij dat in 2018 begonnen wordt met de werkzaamheden aan de tunnel bij het station. Dat wachten we al veel te lang op. Wat betreft OV: is er al iets bekend over het succes en het gebruik van de bus in de Lingewijk? Wordt er veel gebruik van gemaakt, of is het nodig om daar nog wat extra promotie voor te maken? En wat betreft fietsparkeren: in de begroting staat daar alleen iets over het fietsparkeren in de binnenstad. Klopt dat? Of wordt er ook buiten de binnenstad gewerkt aan betere fietsparkeergelegenheden?
Links
Ook op sociaal gebied is er de afgelopen jaren het nodige gebeurd en staat ons de komende jaren nog veel te wachten. De transitie is dan wel voltooid, maar de transformatie is nog in volle gang. Een goed voorbeeld daarvan vindt GroenLinks de sociaal teams. We hebben dit jaar een vrij stevige evaluatie gezien met eigenlijk vooral veel verbeterpunten. Daarna is het een beetje stil geworden. Wat GroenLinks betreft moeten het sociaal team écht hervormd worden tot een toegankelijk, vindbaar, proactief, outreachend en bereikbaar team. Hoe staat het hiermee? Wanneer kunnen we hier voorstellen vanuit het college over verwachten?
Wat ons opvalt in de verschillende staatjes die de begrotingen tegenwoordig sieren – behalve dat sommige gegevens nog uit 2012 stammen- is dat Gorinchem eigenlijk bij alle staatjes die jongeren betreffen, negatief scoort ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Het gaat dan bijvoorbeeld om werkloosheid, achterstandsleerlingen, verzuim en voortijdige schoolverlating. De fractie van GroenLinks vindt dit een opmerkelijke en zorgwekkende trend. Onze fractie zou het de moeite waard vinden om hier wat dieper naar te kijken en uit te zoeken hoe het nu komt dat Gorinchem relatief zo slecht scoort. We zijn benieuwd hoe de andere fracties en het college hier tegenaan kijken.
Een nadeel aan de nieuwe opzet van de begroting is dat er heel veel niet in staat. Dat maakt hem compact, en dat is fijn. Maar soms is het wel erg kort door de bocht: een voorbeeld: over Jeugdzorg lezen we: de jeugdwet voeren we uit. Dat is natuurlijk fijn om nog eens bevestigd te krijgen, maar dit is niet echt nuttige informatie. Misschien kan daar nog eens naar gekeken worden.
Het viel ons op dat het Lokaal gezondheidsbeleid stamt uit 2007. Dat betekent dat dat beleid 10 jaar oud is. Is er al zicht op nieuw beleid? Het is op zijn minst tijd om het beleid nog eens te herbevestigen, maar waarschijnlijk ook om andere accenten te leggen. Graag een reactie van het college hierover.
Verder is onze fractie benieuwd naar de stand van zaken van het onderzoek naar het schoolzwemmen. Daar is een onderzoek uit 2015, een onderzoek uit 2016 en een aanvullend onderzoek uit 2017. GroenLinks neemt aan dat er na die onderzoeken nu wel zinnige dingen te zeggen zijn hierover? Wij zijn er in elk geval erg benieuwd naar!
Op het gebied van onderwijs is GroenLinks erg blij met de ontwikkelingen ten aanzien van de komst van een HBO naar Gorinchem. In de begroting lezen we dat er in 2018 bekeken gaat worden of de initiatieven concreet worden. GroenLinks vraagt zich af of het niet wijs zou zijn om hier een beperkt budget voor in de begroting op te nemen voor eventuele ondersteuning of onderzoek. Waarschijnlijk heeft het college hier ook over nagedacht, dus we zijn benieuwd waarom er hiervoor geen post voor in de begroting is opgenomen.
Er loopt momenteel een onderzoek naar de buurthuizen en de brede scholen. We hebben onlangs heel concreet een probleem gehoord van de brede school Schuttersplein: er is geen algemene beheerder, dus eigenlijk kan het gebouw ’s avonds nooit een buurthuisfunctie hebben. En dat terwijl dat juist zo’n belangrijke extra functie van een brede school is. Speelt dit probleem ook bij andere brede scholen? Is er al beleid hoe hier mee om wordt gegaan? En, wordt dit specifieke aspect ook betrokken bij het onderzoek naar buurthuizen en brede scholen?
In de begroting staat dat het subsidiebeleid in 2018 door de raad zal worden vastgesteld. Het nieuwe subsidiebeleid, waarover de rekenkamer in 2013 een rapport heeft uitgebracht en daarbij aanbeval: “Maak gebruik van ‘het momentum’ om het subsidiebeleid van de gemeente Gorinchem te vernieuwen”, en waarover de raad vorig jaar juni zei dat ze het nog dat kalenderjaar wilde hebben, lijkt dan uiteindelijk toch aan de raad voorgelegd te worden. GroenLinks vindt het erg jammer dat het zolang heeft moeten duren. Goed subsidiebeleid is ontzettend nodig, zeker in deze tijd waarin we burgerinitiatieven zoveel als mogelijk willen ondersteunen en het inwoners zo makkelijk mogelijk willen maken.
Open
Over zo gemakkelijk mogelijk maken gesproken: GroenLinks is blij met de uitbreiding en versterking van het Klantcontactcentrum en van de digitale producten die Gorinchem aanbiedt. Op dit gebied lopen we momenteel niet vooraan en het is goed dat we daar nu extra op inzetten.
Wat betreft coffeeshops is er veel te doen de laatste tijd. Sommige burgemeesters denken aan postbezorging en het kabinet heeft een pilot aangekondigd met gereguleerde wietteelt door gemeenten. Daarvoor kunnen grote en middelgrote gemeenten zich melden. We hebben het even nagezocht, maar Gorinchem is lid van het platform middelgrote gemeenten, dus we voldoen aan de eisen. GroenLinks is van mening dat gereguleerde en dus gecontroleerde wietteelt een grote vooruitgang is. Niet alleen haal je de zogenaamde achterdeur uit de illegaliteit, maar je schept ook een stukje controle en veiligheid op de productie. Daarnaast zou het volgens ons goed zijn als er aan de overheidspilot niet alleen grote gemeenten meedoen. Wij zijn dan ook van mening dat het goed zou zijn als Gorinchem zich bij het kabinet meldt als kandidaat voor deze pilot. Daarom hebben wij de volgende motie voorbereid: [motie wietteelt]
De rekenkamer heeft een mooi rapport gepresenteerd over de digitalisering van het archief. Het college heeft voor 2018 alleen geld gereserveerd voor een onderzoek. Maar je kunt op je vingers natellen dat dit ook extra geld gaat kosten. Waarom is er voor gekozen om hiervoor nog geen post in de begroting op te nemen? Het zou mooi zijn als we nu wél het ‘momentum kunnen gebruiken’.
Bij een open gemeente, die Gorinchem volgens GroenLinks moet zijn, hoort ook dat je kunt trouwen met iedereen met wie je dat wilt. Maar GroenLinks is, samen met mevrouw Hoogesteger van mening, dat je ook getrouwd moet kunnen worden dóór wie je wilt. Daarom zal mevrouw Hoogesteger daarover een motie indienen.
Voorzitter, wij zijn blij met de laatste begroting van dit college. We laten de gemeentefinanciën op orde achter, met nieuwe investeringen en ruimte voor een nieuwe raad om eigen accenten te zetten. Dat is een mooi resultaat van vier jaar hard werken!