Duurzaam Gorinchem - Algemene beschouwingen – GroenLinks Gorinchem
Voorzitter,
De algemene beschouwingen van dit jaar hebben een ander karakter dan andere jaren. Na de politieke ontwikkelingen van deze zomer, besloten wij als raad om met elkaar om de tafel te gaan zitten en te kijken hoe we op een verstandige wijze met elkaar de rit tot de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 kunnen volmaken. Dit heeft geleid tot het raadsbrede akkoord “Samen voor onze stad”. GroenLinks is blij, dat het gelukt is om tot zo’n akkoord te komen; over de inhoud zal ik later nog wat zeggen. Het gevaar van het akkoord is echter wel, dat het de begroting die het college ons gepresenteerd heeft overschaduwd. Tegelijkertijd is het wel goed om in deze zaal verantwoording af te leggen over het akkoord, dat gesloten is. GroenLinks hoopt met deze algemene beschouwingen een goed evenwicht te vinden tussen die twee.
We hebben onze algemene beschouwingen duurzaam Gorinchem genoemd: met de begroting die nu voorligt en met het akkoord dat daar een aanscherping van is, kunnen we de komende jaren verder bouwen aan een duurzaam Gorinchem. Een stad met duurzame financiën, die streeft naar een duurzame samenleving, waarin wordt gezorgd dat alle mensen kunnen meedoen, en een stad die werkt aan een duurzame leefomgeving.
Duurzame financiën
Dankzij het behoedzame beleid, als het gaat om de financiën, dat ingezet is door de vorige coalitie en is volgehouden en uitgevoerd door deze coalitie, kunnen we zeggen dat Gorinchem er stabiel voor staat. Het waren geen makkelijke beslissingen, die genomen moesten worden in een tijd waarin het water Gorinchem soms aan de lippen stond. Die bezuinigingen hebben ook hun effect gehad op de stad en ook dat is niet gemakkelijk geweest. Niemand ziet graag dat er bepaalde voorzieningen minder worden of verdwijnen natuurlijk. Maar, desondanks blijkt nu, dat het beleid effect heeft gehad: Gorinchem staat er een stuk beter voor en er is zelfs weer ruimte om te investeren. GroenLinks was dan ook blij met de ondertitel die het college de begroting heeft meegegeven: investeren in de stad. Dit roept wat GroenLinks betreft het beeld op, dat er na het snoeien weer ruimte is ontstaan om zaken te laten groeien en bloeien. En daar zijn we erg blij mee en, voorzitter, we zijn er trots op. Dat is een verdienste van deze coalitie.
Tegelijkertijd willen we ook waken voor te veel euforie. Het is waar, dat Gorinchem er beter voor staat. De algemene reserve is ruim op orde en de begroting laat meerjarig een sluitend resultaat zien. Veel risico’s zijn in beeld en afgedekt. Maar, er zijn ook nog een aantal onderdelen van ons huishoudboekje waar GroenLinks zich zorgen om maakt. Het meerjarige positieve resultaat geeft geen enorme buffers, het loopt op tot een kleine twee miljoen in 2018. Maar het blijft natuurlijk een voorspelling. Komend voorjaar zijn er bijvoorbeeld weer Tweede Kamerverkiezingen en we hebben gisteren maar gezien wat voor verrassende uitkomst verkiezingen soms kunnen hebben. En een onverwachte tegenvaller, zoals het strooien van kurk op de kunstgrasvelden kan zomaar flink in de papieren lopen. Dan is een plusje van 4 ton op je begroting zo weer weg.
Een ander punt van zorg is de schuldenpositie van Gorinchem. We hebben in juli besloten om niet de twee miljoen aflossing in de begroting op te nemen, simpel weg, omdat onze begroting dan de komende vier jaar nergens sluitend zou zijn. Een verstandige beslissing voor nu, maar op de lange termijn zal er toch echt wat aan onze schulden moeten worden gedaan. Als de rente stijgt zullen we daar toch wat van gaan voelen. Wij kijken dan ook met ongeduld uit naar het nieuwe treasurybeleid waarmee we wat GroenLinks duidelijk moeten krijgen hoe we omgaan met onze schuldenpositie. Dat is volgens ons echt nodig.
Tot slot, bij het punt financiën nog enkele woorden over de nieuwe opzet van de begroting. Hij is dunner, op veel punten overzichtelijker mede dankzij de grafiekjes, dat is fijn. Maar er is ook nog ontwikkeling nodig: de concrete acties die genoemd worden, zijn eigenlijk nergens concreet, er zitten vreemde omschrijvingen van producten in (de bibliotheek vind je bijvoorbeeld onder media) en veel van de staatjes en grafieken geven een vertekend of verouderd beeld. We hopen dat we de komende jaren kunnen werken aan de voltooiing van de vernieuwing.
Duurzame maatschappij
Voorzitter, dan kom ik bij de duurzame maatschappij. Dit is een maatschappij waarin mensen mee kunnen doen op alle fronten. Daar hoort een opleiding of een baan bij. En een vangnet als dat niet lukt. Daar hoort goede zorg bij, met aandacht voor de kwetsbaarste mensen. Maar daar horen ook cultuur en welzijnswerk bij. Al die aspecten zorgen ervoor dat er een samenleving is, waarin solidariteit, zorgzaamheid en tolerantie centraal staan.
De fractie van GroenLinks wil daarom allereerst graag aandacht vragen voor werk. In de begroting kunnen we tal van concrete actiepunten zien als het gaat om werkgelegenheid en dat is goed om te zien. Maar werkgelegenheid is nu juist zo’n thema waar je als overheid erg afhankelijk bent van een ander, namelijk de werkgevers. We zijn blij dat het strategisch accountmanagement geïntensiveerd zal worden. Hoewel uit de begroting niet erg duidelijk wordt wat dat management nu precies gaat doen, werd ons uit de beantwoording tijdens de parallelsessie wel duidelijk dat die onder andere het contact met Gorinchemse bedrijven zal gaan warm houden. Wat GroenLinks betreft zou het goed zijn om hier ook nauwe samenwerking met Werkwaard te zoeken; dat is immers ons werkgeverservicepunt en een samenwerking kan leiden tot wederzijdse versterking.
Speciale aandacht op het thema werk wil GroenLinks vragen voor de jeugdwerkeloosheid. We hebben kunnen zien dat die aan de hoge kant is in Gorinchem. Daarmee hangt samen dat er relatief veel achterstandsleerlingen en veel voortijdige schoolverlaters zonder startkwalificatie zijn. We hebben met veel interesse het plan van aanpak voor toeleiding naar werk van jongeren zonder startkwalificatie gelezen. Wat ons daarin teleurstelde is dat het geen enkel maatwerk biedt voor Gorinchem. Het is een vrij algemeen verhaal, dat zich alleen lokaal onderscheidt door de cijfers van de verschillende gemeenten. Wat GroenLinks betreft zou lokaal maatwerk, zeker gezien de relatief hoge cijfers, geen overbodige luxe zijn. Hoe kijkt het college hier tegen aan?
Op het gebied van de zorg maakt GroenLinks zich zorgen om de effectiviteit en vindbaarheid van de sociaal wijkteams. We hebben gehoord dat relatief weinig gezinnen per jaar door de teams geholpen worden en dat de vindbaarheid, door de backofficevorm waar Gorinchem voor gekozen heeft, niet altijd even groot is. We vragen ons af of het niet tijd is om de sociaal teams op deze punten wat aan te passen, om de functie die ze hebben in de samenleving, te versterken. We zijn dan ook erg blij met de afspraak in het raadsakkoord om een evaluatie van de sociaal teams te gaan doen.
Op het gebied van cultuur, zijn we erg blij met de passages in het akkoord die gaan over het Huis van Inspiratie, het Stadspodium en het opstellen van het monumentenbeleid.
Van het Huis van Inspiratie hebben wij het gevoel dat we hier al heel lang op wachten. Er gebeurt wel veel en wordt veel en op een mooie creatieve manier nagedacht over de invulling hiervan. Maar wat GroenLinks betreft is het ook tijd om daar concreet te worden. Een belangrijke en moeilijke kwestie daarbij is de huisvesting. We weten nu wat er allemaal niet kan, maar wij zijn erg benieuwd wat er wel kan!
Voor het stadspodium geldt dat we midden in een proces zitten, waarbij keuzes moeten worden gemaakt voor de toekomst. Op vrij korte termijn zullen we daar weer met elkaar over komen te spreken, dus daar zullen we nu niet al te diep op ingaan. We zijn in elk geval tevreden dat er voor nu weer een nieuw stichtingsbestuur voor De Nieuwe Doelen is, zodat daar de mooie voorstellingen van onze verenigingen en scholen terecht kunnen en dat er met Peeriscoop en ’t Pand gekeken wordt hoe er ook nog een vorm van professionele podiumkunst kan worden aangeboden in Gorinchem.
Een wens die GroenLinks al erg lang koestert is een gemeentelijke monumentenlijst. Gorinchem heeft veel monumenten, die geen Rijks- of provinciale monumenten zijn, maar die wel een vorm van bescherming verdienen. Wij vinden het erg belangrijk dat er nu zo’n monumentenlijst komt en dat in samenspraak met deskundigen en met bewoners of gebruikers van de panden gekeken wordt, wat voor soort beleid nodig is voor de gemeentelijke monumenten. Dit kan van erg smal, een vernoeming in de Mooi Gorcumapp of een plaquette aan de muur, tot erg breed, waar het gaat om bijvoorbeeld groot onderhoud. We kijken vol interesse naar de monumentenlijst en het bijbehorende beleid.
Het welzijnsbeleid is een van de beleidsterreinen waar de afgelopen jaar flink bezuinigd is en waar de nieuwe visie op de rol van de overheid, participatie en burgerinitiatief sterke invloed hebben gehad. Hoewel het bij bijna alle buurthuizen is gelukt om ze te verzelfstandigen, is dat bij een buurthuis mislukt. Dat heeft ons doen nadenken over dit thema. Wij zien hier een botsing tussen aan de ene kant onze visie op de overheid en de nieuwe trend van de participatiesamenleving, waarin burgers veel zelf moeten doen en aan de andere kant de behoefte. Met name, maar niet uitsluitend, op welzijn is dit een spannende paradox: een van de doelen van welzijnswerk, is dat inwoners wie het niet helemaal lukt om mee te doen in de samenleving, geholpen en versterkt worden. Maar onze visie volgende zeggen we, dat ze dan wel zelf hun buurthuis moeten runnen. We vragen dus mensen die ondersteuning nodig hebben, zelf hun ondersteuning te runnen. Je kunt je afvragen – en GroenLinks doet dat – of het niet noodzakelijk is, dat daar toch enige professionele ondersteuning voor nodig is. We vinden het daarom erg goed dat afspraak om de effecten van het beleid te onderzoeken in het raadsakkoord is opgenomen.
Tot slot op het thema van de duurzame samenleving wil GroenLinks nog de aandacht vestigen op Emancipatie & diversiteitsbeleid. Ook dit is al jaren een wens van GroenLinks. In een samenleving, waar iedereen mee kan doen en zich thuis voelt, is het van belang, dat nagedacht wordt over de vraag hoe we omgaan met diversiteit, hoe we discriminatie en uitsluiting op welke grond dan ook tegengaan en hoe we ervoor zorgen dat onze inwoners zich gesteund weten. Het is daarom hoog tijd dat er emancipatie- en diversiteitsbeleid wordt opgesteld. We zien de uitwerking daarvan komend jaar met interesse tegemoet. Als tip willen we het college meegeven bij het opstellen hiervan niet alleen de raad, maar ook de Gorinchemse bevolking en vertegenwoordigers van verschillende groepen daaruit te betrekken. Zij weten veel beter waar de schoen soms wringt en wat mogelijke oplossingen zouden zijn.
Duurzame leefwereld
Voorzitter, dan kom ik bij het thema van de duurzame leefwereld. Dit is een hot issue. Gorinchem is toe aan nieuw beleidsplan duurzaamheid en we staan op het punt om daar een start mee te gaan maken. We worden daarbij geholpen door de rekeningkamer die er een onderzoek aan heeft gewijd. Tegelijk zien we ook op mondiaal niveau het gevoel van urgentie groeien: de klimaatconferentie in Parijs heeft geleid tot een scherp en ambitieus klimaatakkoord. Wat GroenLinks betreft is het tijd voor een zeer ambitieus, maar ook concreet beleidsplan, waarbij ook de middelen en ambities goed op elkaar zijn afgesteld.
In het raadsakkoord hebben we afgesproken dat we hiermee serieus aan de slag gaan. GroenLinks vindt het vrijgemaakte budget voor quick-wins op het gebied van duurzaamheid een mooie eerste stap, om zo min mogelijk tijd mee te verliezen.
Bij duurzaamheidsbeleid is het van belang dat je als gemeente je voorbeeldfunctie pakt en een voortrekker bent, door mensen en bedrijven te enthousiasmeren en te verleiden om ook door te pakken op het gebied van duurzaamheid. Die voorbeeldfunctie kan wat ons betreft nog sterker worden aangezet: zonnepanelen op onze gemeentelijke gebouwen, elektrische dienstauto’s en aandacht voor duurzaamheid in het inkoopbeleid.
Wat betreft dat laatste, het inkoopbeleid, hebben we in september een ontzettend inspirerende toespraak gehoord vanaf onze Gorcumse zeepkist. Die ging over het worden van Fairtrade gemeente. Wij voelden tijdens die zeepkistsessie een breed gedragen waardering voor het initiatief. Wat GroenLinks betreft is het goed om dat momentum nu te gebruiken en positief te reageren op zulke initiatieven. Fair Trade gemeente is immers niet een predicaat dat je jezelf zomaar op kunt plakken, daar is een actieve groep bewoners voor nodig die daar aan meedenkt en –doet. Tijdens de zeepkist leek, dat er voldoende enthousiasme onder de bevolking leeft om dit op te pakken. Is het college ook bereid om hier aan mee te werken en daar ook eventueel tijd en middelen in te investeren?
Ten slotte, voorzitter, de groene omgeving. GroenLinks is van mening dat groene wijken bijdragen aan woongenot, uitstraling van een wijk, gezondheid, schone lucht en een prettig verblijfs-, woon- en werkklimaat. Daarbij kan een goed openbaar groenbeheer leiden tot meer biodiversiteit. Veel groen in de wijken is dus voor ons een groot goed. We hebben in het akkoord afgesproken om te kijken of de vastgestelde onderhoudsniveaus toereikend zijn, en GroenLinks kan zich goed voorstellen dat dit op sommige punten niet het geval is. Maar wat op dit punt ook belangrijk is, is goede en proactieve voorlichting en communicatie. Leg uit, waarom het gras en de kruiden op bepaalde plekken wat hoger zijn of waarom sommige stukken niet gemaaid zijn. Laat zien wat voor speciale bloemen, kruiden of insecten verschijnen als je niet overal gemillimeterde gazons aanlegt. Wij weten zeker, dat er heel veel begrip en waardering ontstaat, als je maar uitlegt waarom je dingen doet.
In het kader van groene omgeving, kijken we ook gretig uit naar het speeltuimteplan. Goede speelruimtes helpen kinderen en hun ouders om buiten te komen, te bewegen en maakt de stad aantrekkelijk. Het plan is in deze begroting nog als p.m. opgenomen, maar wij hopen dat we daarvan in 2017 de eerste resultaten zien.
Tot slot
Voorzitter, algemene beschouwingen over een begroting, waar vooraf al een aanvullend raadsakkoord over was bereikt. Het is een interessante politieke situatie, maar GroenLinks denkt dat we met het coalitieakkoord, de gepresenteerde begroting en het raadsakkoord vol vertrouwen en daadkracht naar de toekomst van Gorinchem kunnen kijken!
