Voorzitter,
Na een flink aantal jaren vanaf deze plek te hebben moeten constateren dat er zwaar weer was, dat de donkere wolken zich samenpakten boven Gorinchem of dat het Alle Hens Aan Dek was, presenteert het college ons dit jaar een aantal documenten waaruit een veel positievere stemming klinkt. Daar is GroenLinks blij mee en ook een beetje trots op. Blij, omdat er geen nieuwe bezuinigingsrondes nodig zijn en we daardoor niet nog meer van de flexibiliteit van deze stad en haar inwoners hoeven te vragen; trots, omdat ons behoedzame en verantwoordelijke begrotingsbeleid van de laatste jaren – geholpen door een opkrabbelende economie – haar vruchten begint af te werpen.
Jaarrekening
We hebben over 2014 een mooi positief saldo behaald van €1,5 miljoen na bestemming. De lopende exploitatie, die altijd al gezond was, blijkt nog steeds gezond te zijn en door de maatregelen die in het verleden genomen zijn, kunnen we nu terugkijken op een financieel goed jaar voor Gorinchem. De algemene reserve groeit, de grexen drukken nog steeds zwaar op de begroting, maar lijken onder controle en de schuldpositie van Gorinchem laat een lichte verbetering zien.
Ook beleidsmatig kijkt GroenLinks tevreden terug op 2014. Er is veel gebeurd op alle vlakken, waarbij natuurlijk de voorbereiding op de drie decentralisaties het meest in het oog springt. Dit heeft ambtelijk veel energie gevraagd, maar zoals we het voorlopig kunnen overzien, heeft de intensieve voorbereiding er wel toe geleid dat we er klaar voor waren en dat rechtvaardigt een compliment richting college en ambtelijk apparaat. GroenLinks kijkt nog wel reikhalzend uit naar de eerste cijfers en resultaten van de 3Ds, omdat we dan pas echt kunnen zien of het beeld dat het goed gaat ook een reëel beeld is. Met de wethouder is afgesproken dat we per kwartaal geïnformeerd zouden worden. We begrijpen dat er niet veel te informeren valt als de cijfers niet worden aangeleverd, maar na een half jaar zou er toch wel iets van een beeld te schetsen moeten zijn. Is er al enig zicht op wanneer we deze cijfers kunnen verwachten?
GroenLinks is wat teleurgesteld te zien dat de cijfers over energiebesparing en opwekking van duurzame energie wat achter blijven. Dit is deels te wijten aan de investeringsbereidheid van het bedrijfsleven. Nu is dit wel een belangrijke component om echt stappen te maken in de energiebespraring. GroenLinks is dus benieuwd hoe het college het bedrijfsleven gaat stimuleren en verleiden om toch mee te gaan doen aan energiebesparing en verduurzaming. Hetzelfde geldt voor de opwekking van duurzame energie. In een voetnoot wordt geconstateerd dat “volgens de huidige inzichten er sprake is van geringere groei”, onder andere doordat de particuliere opwekking van zonne-energie een klein effect heeft. Betekent dit dat we onze ambities naar beneden bijstellen, of gaan we ook hier extra maatregelen nemen om toch de doelstelling van 50% duurzame energie in 2035 te benaderen?
We hebben kunnen zien dat er in 2014 meer mantelzorgers gebruik hebben gemaakt van de mantelzorgondersteuning die MEE biedt. Hier zijn we blij om, aangezien mantelzorgers heel waardevol werk doen. Het is daarom ook goed dat er actief gezocht wordt naar de mantelzorgers, zodat zij ook de ondersteuning krijgen die zij verdienen. Graag wil GroenLinks in deze extra aandacht vragen voor jonge mantelzorgers. Dit zijn kinderen of jongeren tot 24 die mantelzorg verlenen naast hun school, studie of werk. Dit vraagt veel van hen en onderzoek naar de effecten wijst uit dat zij zich minder ontwikkelen en daardoor ook op latere leeftijd tegen problemen oplopen. 15-20% van de jongeren in Nederland is mantelzorger, vaak zonder dat ze het zelf weten. Ze trekken niet zelf aan de bel, omdat ze vaak opgroeien in een situatie waarin het heel normaal is dat zij zorgen voor een ziek broertje, zusje, ouder of familielid. GroenLinks zou het een goede zaak vinden wanneer er extra beleid gemaakt zou worden op deze jonge mantelzorgers. Te denken valt aan extra alertheid bij keukentafelgesprekken, voorlichting aan scholen, een duidelijke plek op de website voor jonge mantelzorgers met doorverwijzingen naar organisaties als Mezzo en door hen te betrekken bij beleid door bijvoorbeeld een lunch op de dag van de mantelzorgers. Een pakket van maatregelen om specifiek de jonge mantelzorgers te ondersteunen zouden wij erg toejuichen. Is het college op de hoogte van deze specifieke groep jongeren en de problemen waar ze tegen aan lopen en is er speciaal op hen gericht beleid?
We zijn ook benieuwd naar een stand van zaken van het discriminatie- en diversiteitsbeleid. In de collegenotulen van 14 april 2015 hebben we kunnen lezen dat wethouder Dansen met Radar gesproken heeft en dat het haar goed lijkt dat dit beleid gemaakt en opgeschreven wordt. Dit is iets wat GroenLinks ook al jaren vindt en we hopen dan ook dat de wethouder hiermee aan de slag is gegaan. Graag horen we hoe het hiermee staat!
Tussenrapportage
Over de Turap kunnen we dit jaar heel kort zijn. Er is een incidenteel positief resultaat van 1,2 miljoen behaald over het eerste deel van 2015 en die wordt in de Algemene Reserve gestort. Een prima resultaat, waar we tevreden over kunnen zijn. Ook de voortgang van de projecten gaat volgens GroenLinks prima. Bij het project Hoog-Dalem hebben we nog wel een zorgpunt; daar wordt gezocht naar mogelijkheden om de risico’s te verkleinen en als een van de mogelijkheden wordt genoemd het bouwen van meer huizen, wat ten koste gaat van de maatschappelijke functies in het middengebied. GroenLinks wil oproepen hier zeer terughoudend mee te zijn. Een wijk heeft veel maatschappelijke functies nodig, juist om het een levendige en aantrekkelijke wijk te maken. Het zou zonde zijn dat dit nu zou moeten lijden onder financiële druk.
Perspectiefnota
Voorzitter, dan kom ik aan bij de perspectiefnota; wat GroenLinks betreft het belangrijkste document van deze vergadering.
Ook uit de perspectiefnota blijkt reden voor optimisme. De constatering van het college dat de financiële positie van de gemeente zich “niet ongunstig” ontwikkeld en dat er sprake is van “broos economisch herstel” kunnen wij na het lezen van deze stukken delen. De behoedzaamheid die spreekt uit de kwalificatie “niet ongunstig” delen we ook en willen we graag onderstrepen. In eerste instantie lijkt het alsof er reden is voor een bijna euforische stemming, als je kijkt naar de ontwikkeling van onze reserves. Die zou eind 2015 op een stand van 33,2 M€ uitkomen. Daar tegenover staan dan de risico’s van 11,6 M€. We zouden onszelf dus kunnen rijk rekenen en tot de conclusie komen dat we 21,6M€ zo in de pocket hebben.
Maar door de nadere analyse de het college gemaakt heeft, blijkt dat we die 21,6M€ nog lang niet in onze pocket hebben; in tegendeel zelfs. GroenLinks is heel blij dat het college in deze perspectiefnota een overzicht heeft opgenomen van allerlei negatieve ontwikkelingen die we nu al zien aankomen. Hierbij wordt rekening gehouden met een aantal risico’s en met een aantal beleidsmatige keuzes. Al deze ontwikkelingen, waar we nu in de ogen van GroenLinks terecht, rekening mee willen houden, leiden er toe, dat onze reserves in 2019 niet 21,6 miljoen, maar slechts 0,4 miljoen boven de structurele risico’s staan. En dat, voorzitter, toont maar weer aan dat behoedzaamheid en terughoudendheid nog steeds nodig zijn. Alles moet nog steeds gaan zoals gepland en er hoeft maar een ton structureel anders uit te pakken vanaf komend jaar en onze buffer is in 2019 al weer leeg. De effecten van AHAD3 zijn dus nog steeds nodig om onze reserves in 2019 op peil te houden.
Je kunt je natuurlijk afvragen of de risico’s en toekomstige beleidskeuzes, waarmee in de perspectiefnota rekening gehouden wordt wel reëel zijn. Wat GroenLinks betreft is dat het geval. Er wordt nu rekening gehouden met een lagere rekenrente (3,5->2,7), terwijl de verwachting is dat de rente nu weer zal gaan stijgen. Wij vinden het dus wijs dat we, om dit op te vangen, vanaf 2017 een buffer opbouwen die oploopt in de jaren erna. We snappen dat er rekening gehouden wordt met het wegvallen van de subsidie op de veerdiensten, maar we willen we het college oproepen om het niet te laten bij er rekening mee houden, maar om er ook echt werk van te maken om te proberen die subsidie toch te behouden.
We zien Bastion 2 en het station op Papland weer uit de koelkast komen, waar ze tijdens de grote bezuinigingen ingezet zijn. GroenLinks is blij dat ze nu weer terugkomen en dat we nu dus al rekening houden met de kosten die de realisatie van deze projecten met zich mee zullen brengen. Naast dat het financieel gedegen is om met die risico’s rekening te houden, straal je als gemeente hiermee ook een commitment uit om er echt mee aan de slag te gaan en daar zijn we blij mee.
Verder vinden wij het ook erg positief dat er gekozen wordt om jaarlijks 2M€ aan schulden af te gaan lossen. Het lijkt misschien een druppel op de gloeiende plaat als je ziet dat we een schuldenlast van 177 M€ hebben, maar in het kader van balanssturing is dit een goede ontwikkeling. GroenLinks is overigens in het algemeen blij met de acties omtrent balanssturing en we hopen dat het college ons daarvan op de hoogte houdt en ons erbij betrekt via de klankbordgroep financiën.
De p.m. posten die er nog staan op de raadsopdrachten en op de overdracht buitenonderhoud maken dat de relevante ontwikkelingen nog iets negatiever kunnen uitpakken dan dat ze nu al geraamd zijn. In het kader van de overdracht buitenonderhoud voor scholen hebben wij de motie van D66 medeondertekend. We hopen dat de gevraagde inventarisatie inzichtelijk maakt waar echt knelpunten ontstaan nu scholen, zonder dat ze er voor hebben kunnen sparen, ineens zelf verantwoordelijk zijn voor het buitenonderhoud. Wij zouden het goed vinden om dit niet zomaar bij hen over de schutting te gooien, maar te zorgen voor een soepele overgang. De uitwerking van de motie kan daar ons inziens bij helpen.
Naast de financiële beschouwingen van de perspectiefnota, zijn we blij dat er ook een beleidsinhoudelijke beschouwing te maken valt. Doordat we wat meer lucht krijgen in onze financiële middelen, is er ook weer ruimte voor nieuw of aanvullend beleid en dat vinden wij een goed teken.
We zijn benieuwd naar het onderzoek speelvoorzieningenbeleid en dan vooral naar de nieuwe vormen van buitenspelen en sporten. Wij denken dan meteen aan de beweegtoestellen waarvan GroenLinks al eerder heeft aangegeven dat het goed zou zijn om die op meerdere plekken in de gemeente te realiseren. We zijn dan ook blij te zien dat het college daar ook aan denkt. Maar ook aan speelnatuur waar kinderen hutten kunnen bouwen en dergelijke zou hier wat GroenLinks betreft bijhoren. Zijn dit ook zaken waaraan gedacht wordt?
Ook het feit dat de monumentenlijst weer onder de aandacht komt, vinden wij een goede ontwikkeling. We willen het college op dit punt wel tot spoed manen. Er ligt al een redelijk actuele lijst van gebouwen die in aanmerking komen om op de gemeentelijke monumentenlijst te staan. Het onderzoek hoeft dus niet lang te duren. Wat GroenLinks betreft zou het daarom goed zijn dat er zo snel mogelijk begonnen wordt met het vullen van de gemeentelijke monumentenlijst. Dit hoeft niet in een klap de hele lijst te zijn, maar als er begonnen wordt met een lijst van een klein aantal gebouwen, die langzaam maar zeker groeit, zetten we in elk geval de eerste stappen in de goede richting. Graag horen we hoe het college hierover denkt en welke planning zij voor ogen hebben.
U zult begrijpen dat GroenLinks de nieuwe fietsbalans en het onderzoek naar de missing links in het fietsnetwerk erg toejuicht. We hopen dat hier concrete maatregelen uit komen, die we kunnen nemen om het fietsklimaat in Gorinchem te versterken en verbeteren.
We zijn blij dat het college besloten heeft de wijkcoach te continueren en daarvoor in de perspectiefnota vast financiële ruimte reserveert. We hebben gezien dat het werk van de wijkcoach loont en dat het daarom belangrijk is dat deze functie behouden blijft in Gorinchem.
GroenLinks vindt het een goede ontwikkeling dat het goede onderhoud van de Gorinchemse molens gewaarborgd wordt door ze te verkopen aan SIMAV. GroenLinks hecht grote waarde aan het erfgoed en wij denken dat met deze stap een belangrijk stukje professionaliteit en zekerheid voor onze molens gerealiseerd wordt.
De blauwe zone rondom het piazzacentrum is een voorbeeld van goed luisteren naar verschillende behoeftes en er actie op ondernemen. Zoals zo vaak leven er allerlei behoeftes en belangen rondom dit vraagstuk. GroenLinks vindt dat daar in dit geval goed mee is omgegaan. Er is geluisterd naar alle belanghebbenden en aan de hand daarvan is er nu gezocht naar een werkbare middenweg. Mooi dat dat zo opgelost kan worden.
Het lijkt erop dat er nu eindelijk schot komt in de vernieuwing van de tunnel bij het station. Wij vinden het goed dat Gorinchem daar ook een bijdrage aan levert. Maar in het kader van wie betaalt bepaalt: Er wordt in de stukken niks gezegd over toegankelijkheid. Met name voor rolstoelers, fietsen en kinderwagens is de huidige situatie uitermate slecht geregeld. Wordt er in de vernieuwing ook rekening gehouden met een lift e.d.?
Tenslotte kom ik nog aan het budget voor wijkgericht werken. Het is goed te zien dat hier budget wordt vrijgemaakt om tegemoet te kunnen komen aan wensen en ideeën die leven in de wijk! Als we eigen initiatief van wijkbewoners willen stimuleren, - en dat willen we – dan zul je daar ook financiële middelen voor moeten hebben. We zijn blij dat hiermee invulling wordt gegeven daar aan. Wel zien wij nog hetzelfde knelpunt als het gaat om groene initiatieven die uit de wijk komen. Door de strak op het areaal toegesneden budgetten is hiervoor nu geen ruimte in de begroting. Wij hebben daarom, samen met SP, VVD, CU/SGP en D66 een motie voorbereid. Hierin vragen we om bij het opwerken van de begroting het budget voor wijkinitiatieven te verhogen met €30.000, tot €80.000, om zo ook ruimte te hebben voor de groen- en buitenspeelinitiatieven uit de wijk. [motie groen-buitenspeelinitiatieven]
Voorzitter, in deze financiële en beleidsmatige beschouwing op de stukken over verleden, heden en toekomst heeft GroenLinks aangegeven hoe wij aankijken tegen de financiële situatie van Gorinchem. Er is reden voor optimisme, maar nog lang niet voor euforie. We zullen behoedzaam en voorzichtig moeten blijven opereren en onze risico’s steeds scherp in beeld moeten houden om in 2019 inderdaad te kunnen zeggen dat we voldoende reserves hebben. GroenLinks is van mening dat met de stukken die vandaag aan ons worden voorgelegd recht gedaan wordt aan deze lijn. De beleidsmatige keuzes die gemaakt worden ondersteunen we en passen volgens ons prima in de groene en linkse visie die wij op Gorinchem hebben!
