Op 7 november werd de begroting weer besproken in Gorinchem. Traditioneel is dat het moment waarop alle fracties hun algemene politieke beschouwingen geven over het beleid en de begroting van Gorinchem. Hier kunt u de algemene beschouwingen van GroenLinks lezen.

Voorzitter,

De laatste begrotingsraad van deze raadsperiode is er niet één in jubelstemming. Hoewel we vandaag weliswaar geen vierde bezuinigingsronde hoeven te verrichten, is het vooruitzicht allerminst positief te noemen. Zuinigheid en behoedzaamheid zullen dus ook het komende jaar uitgangspunt moeten zijn. Het college omschrijft het vooruitzicht als forse financiële uitdagingen. Die uitdagingen, of problemen, ziet GroenLinks ook met rap tempo op Gorinchem afkomen. De schuldpositie is nog steeds erg hoog, er ontstaan begrotingstekorten vanaf 2015 en de algemene reserves nemen sterk af.

Financiële uitdagingen(problemen)

Een van de grootste problemen – en dat is hier al vaak gezegd – wordt veroorzaakt door de voorzieningen die we moeten treffen voor de tekorten op de grexen. Al een aantal jaren zeggen we dat we creatief en flexibel moeten zijn met de grexen en de uitgiften van gronden, maar tot nu toe heeft dat niet tot veel verbeteringen geleid. Helaas weet GroenLinks de oplossing ook niet 1,2,3 te noemen, maar het baart ons wel grote zorgen. Meer en meer dreigen de grexen de molensteen te worden, waaraan de rest van de begroting naar de bodem wordt meegetrokken. Want, en dat is eigenlijk het zure, de bedrijfsvoering sec, dus zonder de grexen, is eigenlijk ontzettend gezond. We willen het college dan ook nogmaals oproepen om de ontwikkelingen scherp in de gaten te houden en elke kans op verbetering aan te pakken.

Naast de grexen spelen er nog meer onzekere factoren, waarop we maar beperkt invloed hebben. Het kabinet bezuinigt er landelijk op los, waarvan een substantieel deel op het bordje van de gemeentes komt. Een oplopend negatief resultaat van de septembercirculaire tot bijna 7,5 ton is daar het duidelijke teken van. Verder komen er decentralisaties op ons af, waarbij het maar zeer de vraag is of het geld dat we daarvoor van het Rijk krijgen toereikend zal zijn. En er staan nog Kortom, voorzitter…we staan inderdaad voor forse financiële uitdagingen.

Het is dan ook haast onvermijdelijk dat we in juni 2014 gaan spreken over een nieuwe bezuinigingsronde. En dat geeft GroenLinks eigenlijk een wat onbevredigend gevoel. Aan de ene kant zien we nu al dat er zeer waarschijnlijk bezuinigd zal moeten worden, maar we kunnen eigenlijk nog niet zeggen hoeveel dan en hoe snel, omdat er nog zoveel onzekerheden zijn. We begrijpen dan ook goed dat het college voorstelt om desalniettemin wel te wachten tot er meer duidelijk is in juni. Tot die tijd moet er volgens ons wel hard gewerkt worden aan het uitvoeren van AHAD-3. Die ligt voor dit jaar prima op koers, maar de grote slagen zullen volgend jaar pas gemaakt worden. We kunnen ons eigenlijk niet veroorloven dat daar veel vertraging in optreedt. Het is dus te hopen dat we ook de volgende jaren op koers blijven.

Voor wat betreft de haast onvermijdelijke volgende bezuinigingsronde, denkt GroenLinks dat we ook dan niet met de kaasschaaf aan de gang kunnen gaan. Er zullen ook dan weer fundamentele keuzes gemaakt moeten worden, die we allemaal zullen voelen in de stad. We maken ons daar zorgen om en zijn dan ook somber over het financiële vooruitzicht.

Maar, voorzitter, gelukkig zien we in de stad ook een zekere flexibiliteit en creativiteit ontstaan. Er ontstaan nieuwe initiatieven en waar de gemeente zich noodgedwongen terugtrekt stappen burgers of organisaties in de ontstane ruimte. Hierdoor ontstaan initiatieven die behalve een besparing opleveren ook positieve maatschappelijke effecten hebben. Goede voorbeelden hiervan zijn de komst van een schaapherder naar Gorinchem, die door veel bewoners als enorm leuk wordt ervaren, en door sommigen zelfs ook ingehuurd wordt, en die bijdraagt aan biodiversiteit, het adoptiegroen, waar mensen zelf de verantwoordelijkheid nemen voor hun wijk, de cultuurfabriek en het Muziekpunt, waar een aantal enthousiaste mensen in het gat gesprongen zijn dat Toon achterliet of de Bogerd waar mensen zich verenigd hebben om met elkaar hun buurthuis open te houden. En zo zien we meer van deze leuke initiatieven opborrelen. We moeten reëel blijven, alles wordt minder want er is eenvoudigweg minder geld voor beschikbaar, maar het is goed om te zien dat er in onze stad nog voldoende van die flexibiliteit aanwezig is!

Cultuur, welzijn, sport

Met name bij cultuur en welzijn zijn bij de vorige bezuinigingsronde de zwaarste klappen gevallen. We hebben als gemeente veel gevraagd van het veld en de burgers, maar we zien daar echt dat de handschoen opgepakt wordt. In het culturele veld ontstaan tal van initiatieven die met elkaar de schouders eronder willen zetten om met het overgebleven budget toch nog een bruisend cultuurleven in stand te houden. Het initiatief BurgerInitiatiefGorinchem 2014 is een goed voorbeeld van een initiatief waarin burgers zelf opstaan en gaan kijken hoe inwoners met elkaar verbonden kunnen worden en hoe dingen die nodig zijn, eventueel ook zonder tussenkomst van de gemeente opgelost kunnen worden. Van belang daarbij is wel dat de gemeente zijn regierol snel en efficiënt gaat vervullen. We hebben gemerkt dat er bij de afdelingen keihard gewerkt wordt om die omslag te maken, en daarvoor willen we hen graag van deze plek af complimenteren. Maar we horen ook vanuit de burgers heel praktische problemen. Zo hoorden we de vraag: “vroeger kon ik terecht bij Staerk als ik een zaaltje in de Elzenhof of de Haarhorst wilde huren. Maar bij wie moet ik nu terecht?!”. GroenLinks vindt het van belang dat deze mensen vlot en duidelijk geholpen worden en niet via allerlei kastjes uiteindelijk bij de muur terecht komen. Ook voor mensen die zelf bijvoorbeeld een buurthuis willen gaan runnen, is duidelijkheid en begeleiding van groot belang, omdat toch niet iedere welwillende vrijwilliger veel kaas gegeten heeft van bijvoorbeeld werkgeversrelaties of horecavergunningen. En precies daar ligt volgens ons de rol van de gemeente als regisseur en verbinder. We merken dat er veel bereidheid is om dingen zelf op te pakken, maar dat stukje begeleiding en ondersteuning vanuit de gemeente is daar soms écht onontbeerlijk.

Wijkbeheer en Gorinchem Beweegt kunnen, zoals we dat in deze raad al vaker hebben besproken, hier een goede rol in vervullen, omdat zij vaak de voelsprieten in de wijk zijn. Maar we moeten er wel voor waken dat we niet teveel van dit soort taken op het bordje van deze twee afdelingen gaan leggen. De menskracht daar is beperkt en ze hebben ook hun reguliere activiteiten gewoon nog uit te voeren. We vragen ons dan ook af of Gorinchem Beweegt zich nog wel kan concentreren op waar het ooit om begonnen is: bewegen. Het is gestart als een project om Gorinchemmers aan het sporten te krijgen en dat is voor GroenLinks nog steeds een belangrijke doelstelling. Misschien kan het college ons vertellen hoe het daarmee staat en hoe zij dat ziet.

Nu we het toch over sport hebben, is het goed om even het derde hockeyveld van Rapid aan te stippen. We hebben de raadsinformatiebrief gelezen en we zijn heel erg blij dat we niet in juli gezegd hebben: college, goed idee! Want na allerlei onderzoeken bleek het helemaal niet zo’n goed idee te zijn. In plaats van de geraamde 600.000 euro, zouden de kosten uitkomen ergens tussen de 1 miljoen en de 2,8 miljoen euro. Hoewel we het heel jammer vinden voor de hockeyclub en het eigen initiatief dat zij al hebben ontplooit, kunnen we het ons nu gewoonweg niet veroorloven om dat veld aan te leggen. Maar, mede ook door al het initiatief dat Rapid zelf al genomen heeft, willen we het college wel oproepen met de hockeyclub in gesprek te gaan en te zoeken naar een andere oplossing voor hun uitbreidingswens.

Mobiliteit

Een ander onderwerp dat wij graag ter sprake brengen is de mobiliteit. Het is voor het eerst deze raadsperiode dat GroenLinks niet hoeft te vragen wanneer het fietsplan nu eens vastgesteld wordt. Er ligt nu een gedegen fietsplan en we zijn blij dat dat stukje van de raadsopdracht mobiliteit nu is uitgevoerd. Voor de rest van de raadsopdracht – muv verkeersplan binnenstad –zijn we afhankelijk van de minister die keer op keer het tracébesluit voor de A27 uitstelt. We gaan nu uit van start uitvoering in 2019 en oplevering ergens rond 2024. Dat klinkt nog enorm ver weg, zeker omdat we er zo van afhankelijk zijn als het gaat om bijvoorbeeld Gorinchem-Noord. Is het college nog steeds druk bezig met de lobby in Den Haag? En werpt dat zijn vruchten af?

Behalve aan de A27 ligt Gorinchem aan de A15. Nou hebben we gehoord van het “project A15”. Dat is een initiatief van Natuur&Milieu en Milieudefensie, maar met ondersteuning van o.a. de provincie Gelderland, het ministerie van I&M, Eneco en de ANWB. Het doel is dat in 2015 40.000 van de auto’s die op de A15 rijden elektrische (lease-)auto’s zijn, die rijden op groene zonne- en windenergie die lokaal is opgewekt. Dat vindt GroenLinks natuurlijk een nobel streven en omdat we in Gorinchem al een bijdrage leveren aan het elektrische rijden, vroegen we ons dan ook af of het college bekend is met dit project en of het college van plan is om zelf ook aan te sluiten bij dit project.

Een andere vorm van mobiliteit in Gorinchem is onze Veerdienst. We hebben in eerdere vergaderingen al aangegeven dat we heel veel waardering hebben voor de veerdienst. Het is dé openbaar vervoer verbinding over het water voor scholieren en mensen die hier werken of winkelen en het maakt daarnaast ook onderdeel uit van onze toeristische aantrekkelijkheid. Voor veel fietsers is het een soort verlenging van het fietspad van of naar Brabant. Kortom, GroenLinks hecht veel waarde aan de veerdienst. We zijn dan ook blij dat er nu weer een actuele businesscase is opgesteld. Tijdens de toelichting die we gekregen hebben, kregen wij de indruk dat er goed nagedacht is over efficiency en financiën enerzijds, maar ook – niet onbelangrijk – over klantvriendelijkheid en comfort anderzijds. Zo worden zowel de afvaartijden als het tarievenstelsel een stuk overzichtelijker en klantvriendelijker en mag, net als op de MerwedeLingelijn de fiets gratis mee. Dit heeft in onze ogen geleid tot een nieuwe model waarbij het tekort met bijna 2ton per jaar wordt terugbracht en waarbij er niet tot nauwelijks negatieve effecten zijn voor de gebruikers van de veerdienst. Een compliment richting zowel de veerdienst als het college hiervoor!

Zorg en sociale zaken

Zoals ik eerder al zei, komt er het komende jaar veel op ons af als het gaat om de zorg. Het kabinet decentraliseert de AWBZ en de jeugdzorg naar de gemeenten en dat vraagt een enorme omschakeling. Daarbij komt dat er nog veel onduidelijkheden zijn over de decentralisaties, waardoor eigenlijk nog niemand weet waar we precies aan toe zijn. We hebben tijdens de behandeling van de regiovisie op het sociaal domein al aangegeven dat wat GroenLinks betreft het sociale gezicht van Gorinchem een erg belangrijk uitgangspunt is bij die transitie. We moeten ons dan ook blijven realiseren dat het hier vaak gaat om de kwetsbare mensen in de samenleving en die mogen niet de dupe worden van veranderende structuren binnen de overheid. We willen het college dan ook oproepen om, naast alles wat SIP doet, de raadvoortdurend op de hoogte te blijven houden van alle ontwikkelingen, omdat dit gebied de komende jaren onze volle aandacht verdient.

Ook op het gebied van arbeidsparticipatie staat er een transitie op stapel. We hebben veel vertrouwen in onze Regionale Sociale Dienst en het werkbedrijf de Avelingengroep dat deze transitie goed wordt aangevlogen. Een andere zorg die we hebben is de effecten van de economische crisis op het aantal mensen die gebruiken moeten maken van de bijstand. We zien in de begroting een stijging van bijna 50% en dat is zorgwekkend. We kunnen er als gemeente weinig aan doen, maar ook hier dringen we aan op blijvende aandacht en alertheid.

Tot slot onder de noemer zorg nog een verbeterpunt voor volgende begrotingen. Onder het programma welzijn, zorg en veiligheid valt nu te lezen dat dit programma gericht is op het voorkomen van overlast door jongeren. Dit is volgens GroenLinks wel een heel erg beperkte invulling van de term “welzijn, zorg en veiligheid”. We komen volgende week nog nader te spreken over de Wilhelminalaan en de aard en ernst van de problemen aldaar, maar er is volgens ons wel meer te doen in dit programma dan alleen het bestrijden van overlast door jongeren. Misschien is dat iets om mee te nemen in een volgende P&C-cyclus

Raadsopdrachten

Het is goed te zien, dat we flinke voortgang maken met de raadsopdrachten. De meeste raadsopdrachten zijn afgerond of ze zijn ver in uitvoering genomen. Wonen en cultuurbeleid zijn recent voor een groot deel afgerond, mobiliteit is op de punten die niet afhankelijk zijn van de A27 bijna afgerond en ook onze visie op schoon, heel en veilig, ofwel het beheer van de openbare ruimte komen zeer binnenkort in de raad. Natuurlijk wil het feit dat een raadsopdracht afgerond is, niet zeggen dat we er dan ook voorlopig niet meer naar hoeven te kijken. Het zijn eigenlijk 13 processen die continu doorgaan en aanpassing behoeven, maar in grote lijnen kan je zeggen dat we goed op streek zijn om alles te behandelen wat we ons in 2010 hebben voorgenomen.

OZB & economie

Een belangrijk punt dat we hier graag nog willen bespreken is de OZB-verhoging op niet-woningen. Uit het voorliggende voorstel blijkt dat er na overleg met de BSM en het IKG besloten is om niet over te gaan tot een extra verhoging van de OZB om een ondernemersfonds mee te vullen. GroenLinks betreurt die beslissing. We vinden het jammer dat er bij de ondernemers niet meer bereidheid is om gezamenlijk dat stukje stadspromotie en economische impulsen te dragen. We delen dan ook niet de mening van het IKG dat het hier gaat om het rondpompen van geld. De gelden die de OZBverhoging zou opleveren, zouden juist gebruikt worden om de stad economisch en eventueel toeristisch op de kaart te zetten. We pompen het geld dus niet terug naar de ondernemers, maar in de aantrekkelijkheid van de stad, waarvan de ondernemers vervolgens gaan profiteren. Wij denken dat dat efficiënter gaat uit een potje, dan wanneer  de afzonderlijke ondernemers dat los van elkaar gaan doen. Maar goed, we respecteren de uitkomsten van het overleg, hoewel we het, nogmaals, erg jammer vinden dat er niet wat meer flexibiliteit getoond wordt.

Een ander belangrijk punt als het gaat om de bedrijvigheid in Gorinchem is toch wel de leegstand en levendigheid in de binnenstad. We zien gelukkig ook op dat gebied leuke initiatieven ontstaan. Een goed voorbeeld daarvan is de Langedijk, waar allerlei creatieve ideeën ontstaan, wat de aantrekkelijkheid van deze winkelstraat sterk bevorderd. Het is misschien dan ook een idee dat winkeliers veel meer per straat gaan kijken waarin zij zich onderscheiden en hoe ze potentiële klanten lokken. We horen wat dat betreft erg weinig van de Binnenstadmanager en we zijn dan ook benieuwd of het college ons kan toelichten (evt op korte termijn in een Raadsinformatiebrief) wat er op dat vlak nu allemaal gebeurt of ontwikkeld wordt.

Watertappunten

Aansluitend op de aantrekkelijkheid en de gastvrijheid van Gorinchem wil GroenLinks graag (met …, …) een motie indienen, die gaat over watertappunten. Door heel Nederland verschijnen deze tappunten in het straatbeeld. De grote steden, maar ook gemeentes als Dordrecht, Nieuwegein, Woerden en Gouda gingen ons hierin al voor. Het watertappunt is eigenlijk de doorontwikkeling van de ouderwetse dorpspomp. Het is een punt waar je gratis leidingwater kunt tappen, om bijvoorbeeld je zelf meegebrachte flesje of bidon mee te vullen. Een tappunt kost ongeveer €2.500 in de aanschaf en ze zijn vandalismebestendig. Ook met de hygiëne is rekening gehouden. Jaarlijks worden er ongeveer 160 miljoen Pet-flesjes water verkocht, terwijl het Nederlandse leidingwater van uitstekende kwaliteit is. Flessenwater brengt door productie, verpakking en transport een enorme milieubelasting met zich mee. Daarnaast is kraanwater een goed alternatief voor allerlei frisdranken of energydrinks. Door de aanleg van twee of eventueel meer van zulke watertappunten, bij bijvoorbeeld Buiten de Waterpoort en op de Markt kunnen we dus een bijdrage leveren aan een beter milieu, een betere gezondheid en leveren we weer een extra service aan onze wandelende en fietsende toeristen, waardoor de gastvrijheid van onze stad versterkt wordt. Daarom hebben wij de volgende motie voorbereid. [motie kraanwater]

Turap

Voorzitter, tot slot nog even aandacht voor de tweede tussenrapportage. Die laat een klein positieve wijziging zien ten opzichte van de begroting en dat is natuurlijk goed nieuws. De afwijkingen die zich hebben voorgedaan zijn voor GroenLinks goed onderbouwd en we kunnen dan ook instemmen met het voorstel over de 2e Turap. Even extra willen we opmerken dat we blij zijn te zien dat de vergissing die gemaakt was bij de bezuiniging op het welzijnsbudget, zo’n €90.000 in deze turap gecorrigeerd is. Ik denk dat daarmee recht gedaan wordt aan de intentie die de raad had toen de bezuiniging werd vastgesteld.

Afronding

Voorzitter, GroenLinks is somber over de financiële toekomst en we zien dat de volgende bezuinigingsronde eigenlijk al weer voor de deur staat. De onzekerheden zijn groot en hoewel er lichte tekenen van herstel lijken te zijn, zal de crisis nog wel even voortduren. Terughoudendheid, behoedzaamheid en zuinigheid zullen dan ook zeker de komende jaren nog veel gebruikte uitgangspunten moeten zijn. Aan de andere kant zien we in de maatschappij dat men het hoofd niet laat hangen maar er met elkaar de schouders eronder wil zetten. Deze initiatieven waarderen wij zeer! Wat GroenLinks betreft zal de gemeente dan ook altijd klaar staan om dit soort initiatieven te helpen waar nodig, zodat ze ook kans van slagen hebben. Als we zo samen aan Gorinchem kunnen blijven werken, ziet GroenLinks de toekomst vol vertrouwen tegemoet.