Na een proces van bijna 2 jaar heeft de gemeenteraad van Gorinchem eindelijk de nieuwe cultuurvisie vastgesteld. Hoewel deze visie pas de grote lijnen uitzet (de vraag: wat is de rol van cultuur in Gorinchem) en de scenariodiscussie (de vraag: Hoe geven we de visie concreet vorm) in oktober gevoerd gaat worden, was dit wel een belangrijke stap in de goede richting. Lees hieronder het betoog waarin de GroenLinks-visie op dit onderwerp wordt uiteengezet.
Cultuurvisie (lees de cultuurvisie van de gemeente Gorinchem, waar dit betoog over gaat)
Voorzitter,
Na een lange, je mag wel zeggen een te lange tijd, ligt dan toch de cultuurvisie voor ons. GroenLinks heeft reikhalzend uitgekeken naar dit document en we zijn dan ook blij dat het er nu eindelijk ligt. Helaas wordt de discussie over onze visie op cultuur, oftewel de vraag Wat willen we met de cultuur in Gorinchem, nu overschaduwd wordt door een bezuinigingstaakstelling. Dit is gezien de financiële ontwikkelingen van de stad onontkoombaar geweest, maar het is absoluut geen ideale situatie. Daarom wil GroenLinks hier vooral ingaan op de inhoud van de visie, maar daarbij houden we natuurlijk wel de beperkte budgetten in ons achterhoofd.
De visie die voor ons ligt kan GroenLinks onderschrijven. Maar we willen graag op een aantal punten dieper ingaan en daarbij schetsen hoe wij het interpreteren.
De eigenlijke cultuurvisie valt uiteen in 5 punten: 1) het moet van en met mensen zijn, 2) het moet de gezamenlijke identiteit versterken, 3) de samenleving is de motor van de cultuur, 4) er moeten nieuwe verbindingen worden aangegaan en 5) het moet zoveel mogelijk mensen bereiken en hen inspireren en ontwikkelen. Met deze vijf uitgangspunten, waar GroenLinks achterstaat, kan verder gebouwd worden aan de vormgeving van de cultuur in Gorinchem. Met name het derde punt, dat de samenleving de motor is, is daarbij een grote verandering, die past in de beweging van een terugtredende overheid. We moeten, als we dat uitgangspunt aanhangen, echter niet raar opkijken dat bestaande, haast vanzelfsprekende, zaken verdwijnen en dat daar andere initiatieven voor in de plaats komen. Als we als uitgangspunt nemen dat de samenleving de motor is van de cultuur, betekent dat immers dat als ergens onvoldoende draagvlak voor is, er een einde aan die instelling of activiteit komt. Dat zul je als gemeenteraad moeten accepteren, ook al kunnen we nu nog niet precies overzien welke gevolgen het zal hebben. Als je bepaalde zaken wel écht wilt hebben, zul je dat vast moeten leggen en daar dan ook geld voor moeten overhebben. Dat is voor ons aan de orde bij de scenariodiscussie in oktober.
Bij de beleidskaders die gehanteerd worden bij de cultuurvisie hebben we een vraag bij de laatste, over de regionale verbinding. Er wordt hier gesproken over een gedeelde verantwoordelijkheid. GroenLinks vraagt zich af wat het college hier precies mee bedoelt. We weten uit het verleden dat buurgemeentes niet snel financiële verantwoordelijkheid nemen als het gaat om regionale voorzieningen die in Gorinchem liggen en we hebben bij Toon gezien hoe gemakkelijk ze vervolgens ook weer van die verantwoordelijkheid afstappen. Dus graag hierover van het college een toelichting.
Dan kom ik bij de vier functionaliteiten, voorzitter. Allereerst het Huis van Inspiratie. Over dit concept zijn we zeer te spreken, hoewel er bij de uitwerking nog serieuze hobbels in de weg zitten, die geslecht moeten worden. De idee van een stevige samenwerking, in elk geval functioneel, misschien ook fysiek, van uitleenfuncties (bibliotheek en artotheek), “erfgoedfuncties” (museum en archief) en informatiefuncties (VVV, bibliotheek, museum) spreekt ons erg aan. Deze functies kunnen elkaar op meerdere manieren versterken. Door literatuur, kunst, informatie, historie en erfgoed bij elkaar te voegen, ontstaat een plaats waar het verleden en het heden samen te vinden zijn en waar informatie te vinden is over stad en regio. Men kan er kunst of boeken lenen en het “huis van inspiratie” wordt zo een plaats waar mensen kennis kunnen maken met Gorinchem, haar omgeving en met de kunst en geschiedenis die Gorinchem heeft voortgebracht. De museale functie krijgt meer reuring door de inloop van bibliotheek en VVV bezoekers en het educatieve elementen van bibliotheek kan versterkt wordt door de koppeling met de erfgoedfuncties.
De hobbels die we hierbij zien liggen ten eerste in de locatie. Het lijkt ons een redelijk onmogelijke uitdaging om al deze functies samen te voegen in één gebouw. Zeker als dat gebouw het voormalige Stadhuis aan de Grote Markt is. Bij de verdere uitwerking zal daarom bekeken moeten worden hoe dit vormgegeven gaat worden en of het wel zo verstandig is om alles onder een dak te willen hebben of dat operationele samenwerking al voldoende is. Bij samenvoeging moet dus bekeken worden of alle partijen voldoende tot hun recht komen. Een ander punt dat uitwerking behoeft, is de educatieve kant van het Huis van Inspiratie. Dit wordt nu terloops genoemd, maar is volgens ons wel een belangrijke functie van zo’n huis, en niet alleen voor mensen tot 25 jaar.
Vervolgens het stadspodium voorzitter. Ook deze visie onderschrijft GroenLinks, hoewel we hierbij nog wat meer knelpunten zien dan bij de vorige. Het feit dat we de podiumkunsten amateur toegankelijk willen maken door faciliteren en subsidiëren vinden wij zeer terecht. Maar hiervoor hebben we wel een podium nodig waar deze podiumkunsten vertoond kunnen worden. Het is dan ook maar de vraag of het wenselijk is dat de gemeente daarin een gezamenlijke verantwoordelijk krijgt met het maatschappelijke middenveld, zoals bij het kopje podiumkunsten professioneel gesuggereerd wordt. We hebben het hierbij natuurlijk over de dorpshuisfunctie. En als blijkt dat daarvoor vanuit de maatschappij geen of te weinig draagvlak is, heb je een probleem. Waar zouden de scholen of gezelschappen als LUSA en Manteau dan terecht moeten? Graag hierover van het college een toelichting.
Voor Stichting de Nieuwe Doelen zal het met deze visie in de hand zeer moeilijk zijn om de activiteiten in de huidige vorm voort te zetten. De veranderingen die deze visie met zich meebrengen vragen van het stichtingsbestuur een zekere creativiteit om in de nieuwe situatie, binnen de nieuwe kaders, anders te gaan opereren. Hier ligt een uitdaging voor hen, maar zeker ook voor het bedrijfsleven en het maatschappelijke middenveld van de gemeente. De gemeente doet hierin een stapje terug –dat werd al duidelijk toen de bezuinigingstaakstelling bekend werd – en het is nu aan de Nieuwe Doelen én aan de samenleving om te komen met nieuwe, creatieve manieren om de professionele podiumkunsten in Gorinchem een plek te geven. Denkt het college dat het realistisch is dat hierover in oktober al duidelijkheid is? Anders wordt een scenariodiscussie ingewikkeld.
De cultuureducatie heeft GroenLinks hoog in het vaandel staan. Een vraag bij de matrix daarbij die we hebben, betreft de functies leren, kennismaken & oriëntatie, beoefenen en talentontwikkeling. Wat zijn dit voor afspraken? Zijn dit leerdoelen in het normale curriculum of gaat het hier om een project oid? GroenLinks kiest in het cultuurbeleid, net als bij sport, niet voor topsport maar voor breedtesport. We moeten als gemeente de basisvoorwaarden scheppen zodat de basis van de educatie op gebied van muziek, theater of beeldend gelegd kan worden. Het is niet de bedoeling dat we een vooropleiding voor het conservatorium of de kunstacademie subsidiëren, maar wel dat we de hobby van mensen, waarbij zij hun talenten op cultureel gebied kunnen ontwikkelen mogelijk maken. Daarbij kom ik meteen op een punt dat eigenlijk ontbreekt in deze visie en dat is de cultuur in het verenigingsleven; en dan met name het verenigingsleven dat niet op podia verschijnt. We denken hierbij aan koren, die af en toe een kerkdienst verzorgen, dansgroepen die eens in het jaar een uitvoering voor familie hebben en andere van zulke clubs. Die krijgen vaak een klein beetje subsidie, maar verder zijn ze voor het “grote” cultuurbeleid een beetje buiten beeld. Maar wel wordt hier vaak wekelijks enthousiast aan cultuur gedaan en vinden veel mensen er hun vrijetijdsbesteding. Graag zouden wij zien dat in de verdere uitwerking van de cultuurvisie ook voor deze cultuurbeoefenaars wat aandacht komt, omdat ze anders ondergesneeuwd raken door de grote partijen. “
Dan tenslotte voorzitter, nog wat over het vervolgtraject. Met dit document leggen we vast wat de visie is van de gemeente Gorinchem op de cultuur. Dat zijn de kaders, waarbinnen volgens GroenLinks het culturele veld vooral zelf en zonder al te veel bemoeienis van onze kant aan de slag moet gaan. GroenLinks legt graag de verantwoordelijkheid bij hen, niet omdat we de verantwoordelijkheid zelf niet willen nemen, maar omdat we er het volste vertrouwen in hebben dat het culturele veld zelf veel beter in staat is een en ander vorm te geven dan dat wij dat zijn. We roepen het college dan ook op om na vaststelling van deze visie zo snel mogelijk met het veld in gesprek te gaan, zodat we bij de discussie over het scenario in oktober ook echt weten hoe het culturele veld aankijkt tegen de invulling van de visie.
Over die scenariodiscussie nog wel een vraag voorzitter, er wordt nu de suggestie gewekt alsof het college met een voorkeursscenario komt, waarbij het voor de raad – even ongenuanceerd gezegd – ja of nee is. Volgens GroenLinks zou het veel beter zijn om de raad een serie bouwstenen aan te reiken, met daarbij eventueel een voorkeursbouwwerkje vanuit het college, zodat we als raad echt wat te kiezen hebben. Zo weten we dan wat er gebeurt als we bouwsteen X vervangen door bouwsteen Y en welke gevolgen het heeft als we er dan eigenlijk ook bouwsteen Z bij willen hebben. Hopelijk kan het college dat toezeggen.
Voorzitter, met deze visie staan we aan het eind van een lang traject waarin de nodige dingen mis zijn gegaan. Maar tegelijkertijd staan we aan het begin van een nieuw traject, op weg naar de definitieve scenariodiscussie over de toekomst van de cultuur in Gorinchem. GroenLinks denkt dat we met dit document een visie hebben neergezet, waarin het belang van cultuur in al zijn aspecten duidelijk naar voren komt en waarbij ook de rol van de gemeente daarin helder verwoord is. Nu is het de kunst, om met, maar vooral door het veld te komen tot een scenario waarin de toekomst van het culturele veld zichtbaar wordt. Wij kijken uit naar deze discussie in oktober.