8 november 2012 werd in de Gorinchemse gemeenteraad weer gedebatteerd over de gemeentelijke begroting. Alle partijen hielden hun algemene beschouwingen over de financiële huishouding en de toekomst van Gorinchem. Hier kunt u de algemene beschouwingen van GroenLinks lezen

Algemene beschouwingen GroenLinks Gorinchem, 08-11-2012

Voorzitter,

Voor het vierde jaar op rij zijn we in deze raad bezig met sombere algemene beschouwingen. De economische crisis, die begon als een bankencrisis en een eurocrisis, die opgelost moest worden in Brussel of New York, raakt nu ook volop onze gemeente en dat merken we in onze financiën. Daarvan is nu al de derde editie van Alle Hens Aan Dek het resultaat.

GroenLinks is tevreden over het proces dat we bewandeld hebben om te komen tot deze lijst aan bezuinigingsmaatregelen. Door stap voor stap met elkaar om de tafel te gaan zitten en te bekijken wat we nodig hebben om te zorgen dat Gorinchem ondanks de bezuinigingen een stad is, waar je plezierig kunt wonen. Uit die discussies zijn enkele rode draden voortgekomen en op basis daarvan is gekeken naar de lijst met bezuinigingen van AHAD 3. Het is een zorgvuldig en gedegen proces geweest, en dat is ook nodig als je het over zulke forse bezuinigingen hebt.

Risico’s

Het resultaat van dat proces is dat we nu, met AHAD 3 erbij, tot een sluitende meerjarenbegroting vanaf 2016 zijn gekomen, waarbij we ook bij onze reserves weer wat vet op de botten laten groeien. Het is goed dat de begroting nu sluitend is, maar GroenLinks ziet nog wel serieuze risico’s die we lopen, waardoor de begroting zomaar niet meer sluitend zal blijken. Het eerste risico dat we zien, is meteen het grootste: de grondexploitaties. We hebben nu een risico-inschatting gemaakt, maar zoals bij elke inschatting weet je nooit hoe het precies zal uitpakken. Als we een positieve ontwikkeling in de grexen krijgen, lost dit snel veel problemen op, maar als we een tegenvaller moeten verwerken, is dat vaak ook meteen een flinke tegenvaller. Daar ligt dus nog een fors risico.

Het tweede risico waar GroenLinks op wil wijzen is het nieuwe regeerakkoord. We hebben van onze accountant een lijstje met maatregelen gekregen, die de gemeentes zullen raken en als je dat leest, heb je best reden je zorgen te maken over de financiële resultaten daarvan. We hebben in de raadsinformatiebrief kunnen lezen dat dit zomaar miljoenen per jaar kan schelen.

Daarmee verbonden is het derde risico, namelijk de effecten van de grote decentralisaties van jeugdzorg, AWBZ en Wet Werken Naar Vermogen. Die zullen ook door deze regering doorgevoerd worden, en ongetwijfeld zit daar een efficiëntiekorting op het budget bij. Daarbij komt nog dat deze regering bij die decentralisaties uitgaat van 100.000+ gemeentes. Dat zal voor Gorinchem ongetwijfeld ook gevolgen hebben en de vraag rijst hoe we als gemeente hiermee omgaan.

Het vierde en vijfde risico liggen meer in onze eigen financiën. We gaan namelijk wel de reserves opbouwen, maar voorlopig zijn de reserves eigenlijk vrijwel op(=risico4). Veel ruimte om tegenvallers op te vangen hebben we dus niet meer. Het vijfde risico dat Groenlinks ziet zijn de transitiekosten voor de bezuinigingen die in AHAD3 zijn opgenomen, dat staat nu op 1ton in 2013 en 2ton in 2014. Als we alle bezuinigingen die daarin staan precies zoals gepland halen, is de meerjarenbegroting sluitend, maar het zou zo maar kunnen dat we daar toch wat vertraging oplopen of er minder te bezuinigen valt dan we dachten en dan hebben we die transitiekosten hard nodig. Wij denken dat we dat met 1 of 2 ton niet gaan redden. Kortom, voorzitter, GroenLinks is best somber als het om de financiële vooruitzichten gaat.

AHAD 3

Rekeninghoudend met deze onzekerheden is het van belang dat de bezuinigingen grondig, maar ook zorgvuldig gebeuren. Dat is wat ons betreft gebeurt met de huidige AHAD 3 lijst, hoewel ook daar nog wel flinke onzekerheden inzitten. Ik wil nu graag wat meer inzoomen op enkele punten van de AHAD 3 lijst.

Allereerst viel ons op dat vergeleken met de lijst die we in juli hebben besproken Home Start en de Klussendienst niet meer op de bezuinigingslijst staan. Daar is GroenLinks erg blij mee. Home Start vormt een belangrijke vorm van preventie en kan ons veel geld in een later traject van de hulpverlening besparen. En ook voor de klussendienst geldt dat voor een relatief klein bedrag allerlei dingen gedaan worden voor Gorinchemmers die het niet zo breed hebben, die anders een beroep zouden moeten doen op de WMO of de AWBZ. U zult begrijpen dat GroenLinks blij is dat deze posten zijn verdwenen.

Natuurlijk staan er ook nu nog posten op, waarvan GroenLinks liever had gezien dat ze er niet opstonden. Hierbij denk ik aan bijvoorbeeld heel concreet aan het schoolzwemmen en de duurzaamheidsprojecten. Maar breder ook alle bezuinigingen op het sociale vlak. Natuurlijk valt daarop bezuinigen ons niet gemakkelijk, maar zoals wij ook al in juli constateerden, is het onmogelijk om alle zaken die we belangrijk vinden uit de wind te houden. De lijst die nu voorlicht is voor GroenLinks een lijst met maatregelen waarbij de pijn evenwichtig wordt verdeeld.

Toch is er één post waarvoor wij hier graag een lans willen breken en dat is voor het natuurcentrum. Daar staat nu een bezuinigingstaakstelling op gerekend van 15.000, wat ongeveer een derde van de gehele subsidie is. Op zich denken we dat er ook voor het natuurcentrum nog creatieve mogelijkheden moeten zijn om wat meer geld te genereren door bijvoorbeeld wat meer aan verhuur van de zaaltjes te doen. Dat verwachten we eigenlijk ook van ze. Maar aan de andere kant hebben we begrepen dat de Rabobank al gestopt is met de ondersteuning van het natuurcentrum en Poort6 aangekondigd heeft zijn bijdrage te verlagen. Dan treedt er dus het soort stapeling op, waarvan je je af kunt vragen of je dan niet teveel vraagt van het natuurcentrum, dat wel de plek is waar heel veel kinderen voor het eerst in aanraking komen met dieren en de natuur. Daarnaast zijn we bang dat door deze bezuinigingen de natuur- en milieueducatie die daar gegeven wordt in de knel komt en dat zou zonde zijn. We hebben net een milieubeleidsplan vastgesteld waarbij verleiden en voorlichten belangrijke peilers zijn en dan zou het erg tegenstrijdig zijn als we de milieu-educatie nu in de knel zouden laten komen. Daarom bevat het amendement dat Dhr. Schefferlie eerder namens ons indiende het verzoek om af te zien van de bezuiniging op het natuurcentrum.

Welzijnswerk en cultuur

Eén van de uitgangspunten uit de rode draden was om meer zaken aan het eigen initiatief van de betrokkenen te late. Daarom werd rondom de AHAD3 bezuinigingen de vraag gesteld aan de instellingen, om zelf ook met creatieve ideeën te komen. Tijdens de raadsbijeenkomst was er een aantal insprekers, waarvan de een die uitdaging wat meer had opgepakt als de ander. Een goed voorbeeld vonden wij het verhaal dat door The Mall gehouden werd. Hoewel wij, zoals u weet, erg onze twijfels hebben bij het subsidiëren van Youth for Christ, hebben zij wel echt met ons mee willen denken en laten zien, dat met het beschikbare budget er toch mooi welzijns- en jongerenwerk opgetuigd kan worden. Het is een goed voorbeeld van creatief meedenken met het gemeentebestuur en we hopen dat meer organisaties, zoals Staerk, dit voorbeeld zullen volgen. Ook de flexibiliteit die gevraagd werd door SKG, is wat ons betreft iets waar we als gemeente naar moeten kijken of hierin tegemoet te komen valt.

Met name op het gebied van welzijnswerk en cultuur, waar in deze bezuinigingsronde de grootste bedragen genoemd worden, is het van belang dat gemeente en veld samen optrekken om in de nieuwe situatie toch tot een werkbaar geheel te komen. Dat betekent van de gemeente uit bekeken dat er regie gevoerd moet worden, dat er goed en helder gecommuniceerd moet worden, dat we vooraf duidelijk hebben wat onze doelen en uitgangspunten zijn én dat we achteraf goed in de peiling houden of die doelen wel behaald worden, of dat de bezuinigingen ongewenste effecten hebben.

In die zin is het heel erg jammer dat we nu een bezuinigingspost van 600.000 op cultuur gaan inboeken, terwijl de cultuurvisie nog niet gereed is. GroenLinks had graag gezien dat we deze bezuiniging nu hadden kunnen onderstrepen met een gedegen visie op de toekomst van het cultuurveld. Maar nu dit niet het geval is, moeten we wel zorgen dat we in januari, wanneer we de cultuurvisie behandelen, nog alle speelruimte hebben. De motie die Dhr. Wildschut zojuist indiende voorziet hierin. Aan de ene kant biedt het een stok achter de deur voor het college en behoudt het voor ons de bewegingsruimte in de cultuurvisie. En aan de andere kant biedt het de instellingen de nodige duidelijkheid. Gezien de  rommelige en soms niet al te heldere aanloop van de cultuurvisie is dat nu geen overbodige luxe die we hen kunnen bieden. De instellingen weten op deze manier waar ze aan toe zijn. Ze krijgen zo de tijd om toe te werken naar en inspelen op de nieuwe situatie en kunnen ook nog kijken wat de commerciële markt eventueel voor hen kan betekenen. Wat betreft de cultuurvisie speelt naar aanleiding van de informatiebrief bij ons nog wel de vraag wat nu precies de bedoeling is van de komende drie maanden. Wat gaat er precies meegenomen worden in het overleg met de instellingen? Worden zij gewoon op de hoogte gesteld van de verschillende scenario’s, of worden zij uitgenodigd om met ons mee te denken binnen de kaders van een of meerdere scenario’s?

Adoptiegroen

Als het gaat om meedenken en meehelpen, willen wij graag een motie indienen over zogenaamd adoptiegroen. Het idee heeft mijn fractiegenoot Ilhan Tekir al eerder geïntroduceerd in de werkgroepjes van de raad. Met adoptiegroen bedoelen we stukken in de openbare ruimte die door de buurtbewoners geadopteerd kunnen worden. Ze kunnen dan gezamenlijk bepalen hoe de ruimte wordt ingericht en dit dan samen onderhouden. Zo kunnen bewoners zelf kiezen of ze bloemenperkjes, gras, of juist een moestuintje willen, en door ze zelf verantwoordelijk te maken voor dat stukje groen, wordt de betrokkenheid op de wijk verhoogd. Dit concept past precies in de rode draden die we met elkaar hebben vastgesteld en waar volgens ons ook nog een bezuiniging op het gemeentelijk onderhoud mee te behalen valt. Er zijn al heel wat gemeentes die met dit concept van adoptiegroen werken, bijvoorbeeld Waalrijk, Hoorn, Raalte en Zoetermeer, en daar werkt het naar volle tevredenheid. Op de site van Zoetermeer staat een uitgebreide verzameling aan voorbeelden die aantonen hoe leuk en divers bewoners het idee van adoptiegroen oppakken. Wij denken dat zo’n concept in Gorinchem ook prima zou werken en hebben daarom de volgende motie voorbereid [motie adoptiegroen].

Lasten

Voorzitter, in ons verkiezingsprogramma schreven wij: “De meeste mensen zijn best bereid belasting te betalen als ze weten dat het gebruikt wordt voor goede, noodzakelijke zaken. GroenLinks is daarom niet per se tegen verhoging van de Onroerend Zaak Belasting (OZB), mits nut en noodzaak goed worden afgewogen.” En dat is precies waarom wij in juli het amendement steunde om ruimte te zoeken binnen de OZB. Enerzijds zouden we daar bepaalde bezuinigingsposten mee kunnen verlichten of zelfs schrappen. Anderzijds zouden die opbrengsten ook kunnen bijdragen aan het versterken van de reservepositie van de gemeente, zodat we op de lange termijn wat ruimte zouden hebben om tegenvallers in op te vangen, zonder meteen weer het snoeimes te gebruiken. Daarnaast vinden wij het goed uit te leggen dat we zowel op de uitgaven als aan de inkomstenkant van onze balans proberen oplossingen voor de tekorten te vinden. De 2% stijging die in het amendement wordt voorgesteld, steunen wij dan ook.

Moties juni 2012

Bij de stukken hebben we ook de uitwerking gekregen van enkele moties die tijdens de behandeling van de perspectiefnota zijn ingediend. We vinden het jammer dat er in Gorinchem geen Gorcumpas gaat komen. Het zou een mooie aanvulling zijn geweest op het minimabeleid, maar de juridisch en financiële haken en ogen die aan de invoering van zo’n pas verbonden zitten, zijn simpelweg te groot. Toch willen we er wel bij het college op aandringen dat de geest van de Gorcumpas, namelijk ervoor zorgen dat bepaalde voorzieningen voor met name minima nog steeds bereikbaar blijven niet uit beeld raakt. Heeft het college nagedacht over een alternatieve aanpak van dit probleem?

Wat betreft de motie stapeling willen we onze dank uitspreken naar het college voor het werk dat daar in gestoken is. Inzichtelijk is gemaakt welke doelgroepen het gevaar lopen geraakt te worden door onze bezuinigingen en met name de punten waarop stapeling plaats kan vinden. Bij de uitwerking van de motie welzijnsaccommodaties is meteen gebleken hoe handig zo’n inventarisatie kan zijn om rekening mee te houden in het beleid. We zullen de lijst dan ook gebruiken om de vinger aan de pols te houden en hopen dat het college dat ook zal doen.

Fietsplan

Behalve de begroting en de bezuinigingen zijn er nog een aantal andere zaken aan ons voorgelegd ter besluitvorming. In de turap konden we lezen hoe het staat met de voortgang van de raadsopdrachten. Bij de raadsopdracht mobiliteit lazen we dat het fietsplan wederom is uitgesteld. Het vragen om het fietsplan begint een beetje een standaardonderdeel van de algemene beschouwingen van GroenLinks te worden. In november 2010 heb ik een namelijk een motie ingediend waarin we gevraagd werd om de mobiliteitsvraagstukken waar de A27 geen invloed op heeft al in 2011 te starten. Het fietsplan is zo’n onderwerp wat wij graag eerder hadden kunnen behandelen, maar elk half jaar werd het fietsplan weer verschoven. Wij gaan er vanuit dat het fietsplan per 1 februari 2013 klaar kan zijn, schrijft het college en dat doen wij ook. Maar omdat wij vinden dat het fietsplan goed voorbereid moet worden hebben wij de volgende motie voorbereid [motie fietsplan].

Auditplan en Station Gorinchem-Noord

Wat betreft het auditplan kunnen we kort zijn. We willen onze dank uitspreken over de aanpassingen die gedaan zijn naar aanleiding van onze opmerkingen tijdens de raadsbijeenkomst en zullen dit voorstel dan ook van harte steunen.

Ook wat betreft Station Gorinchem-Noord kunnen we onze goedkeuring uitspreken. Deze gelden zitten al in de begroting en worden door middel van het voorliggende raadsvoorstel vrijgegeven om te beginnen met de aanleg van het station. GroenLinks heeft, zowel lokaal, als provinciaal, steeds gepleit voor een hoogwaardige spoorverbinding op de MerwedeLingelijn. Een onderdeel daarvan zijn meer en betere stations. We hebben de laatste jaren aan de stijgende reizigersaantallen gezien hoe groot het succes is op het deel van de lijn tussen Gorinchem en Dordrecht en we gaan er vanuit dat dit ook op het andere deel van het traject zal gebeuren. Ook dat voorstel zullen we dus steunen.

Tot slot

Voorzitter, vorig jaar sloot ik mijn algemene beschouwingen af met de constatering dat het slechte weer flink huishield in Gorinchem. Helaas moeten we dat nu nog steeds zeggen en lijkt het erop dat de storm binnenkort ook niet gaan liggen. Met de huidige begroting en het AHAD3 pakket zijn we in elk geval weer klaar om er de komende tijd tegenaan te gaan. We zullen als gemeentebestuur duidelijk moeten zijn naar onze inwoners en instellingen, want alleen als we samen optrekken, kunnen we er met elkaar uitkomen. En die gezamenlijke aanpak hebben we echt nodig om te werken aan wat goed is voor Gorinchem.